Վանի թագավորության գաղտնիքները. ինչ է բացահայտվել
Մայրաքաղաքի ծանրաբեռնված ճանապարհներից երթևեկությունը վերահասցեագրելու համար որոշվել էր Կարմիր բլուրի տարածքից ոչ հեռու մայրուղի կառուցել: Մինչ շինարարությունը սկսվելը, փորձագետներին հանձնարարվել էր ուսումնասիրել այդ շրջանը և մի քանի պեղումներ իրականացնել, և երբ հնագետները սկսեցին ուսումնասիրել այդ վայրը, նրանք հայտնաբերեցին, որ Չարբախի գերեզմանատունը և հարակից շրջանները մ.թ.ա. 9-րդ դարում Ուրարտուի ժամանակաշրջանում ծառայել են որպես թաղման վայր:
Մեր օրերում Վանի թագավորությունը, որը հայտնի էր բաբելոնյաններին որպես Ուրարտու, գրավում է եվրոպացի, ամերիկացի, ռուս, իրանցի և թուրք գիտնականների ուշադրությունը։ Ուրարտուն Աստվածաշնչում մի քանի անգամ հիշատակվում է որպես Արարատ։ Այն նկարագրվել է նաև որպես ջրհեղեղից հետո Նոյի ծագման երկիր:

Պեղումներ իրականացնող հնագետները հայտնաբերել են մոտ 500 դամբարան, որոնցից յուրաքանչյուրը պարունակում էր առնվազն 2 մարդ։ Որոնց մի մասը պատկանում էր Արարատյան թագավորության բարձրագույն դասին։ Այդ պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել է մոտ 1000 իր, և դեռ շատերը պետք է հանվեն։ Այդ արտեֆակտները մարդկային մնացորդների հետ միասին կօգնեն բացահայտել հայկական հնագույն թագավորության բազմաթիվ գաղտնիքներ։

Դամբարանները հիշեցնում են հողով լցված խցիկներ, իսկ գագաթները ծածկված են հսկայական քարերով, պատված կրաքարով։ Հայտնաբերված կմաղքների ծնկները ծալված են, կանայք պառկած են ձախ կողմում, իսկ տղամարդիկ՝ աջ։ Նրանց հետ միասին թաղված են նաև ծառաները, որոնց ոսկորները բաժանված են մի քանի մասերի:

Հետազոտողները նաև հայտնաբերել են նկուղ և ախոռ: Ամբարները լցված էին հացահատիկի մեծ պաշարներով և հսկայական մակերեսով, ինչը վկայում է այն մասին, որ այնտեղ պահվում էր ավելի քան կես միլիոն լիտր գինի: Դամբարանների մեկ այլ մասը, հավանաբար, պատկանել է հին քաղաքի բանվորներին։

Այս նոր արդյունքները կդառնան Վանի թագավորության ժողովրդի ծագման, գենետիկայի և էթնիկ պատկանելության մասին տեղեկատվության կենսական աղբյուր:
Հարկ է նշել, որ նախկինում Վանի թագավորության բնակչության նկատմամբ ոչ մի մարդաբանական հետազոտություն չի իրականացվել։ Հայտնաբերված մեծ թվով արտեֆակտների շնորհիվ գիտնականներն այժմ կարող են ձևակերպել լուրջ եզրակացություններ: Գերեզմաններից որոշ նմուշներ ուղարկվել են Կոպենհագեն՝ ԴՆԹ-ի հետազոտության համար։
Երկրի ներսում նման հետազոտություններ կատարելու հնարավորություն ունենալու համար հայ գիտնականներն անհրաժեշտ են համարում ստեղծել մարդաբանական լաբորատորիա: Չէ որ Հայաստանը հսկայական հնագիտական, պատմական և մշակութային ժառանգության տեր երկիր է։