Ինչու՞ էին ՀԱՅԵՐԸ գորգերի վրա պատկերում մահացած մարդկանց

Գորգագործությունը Հայաստանի հնագույն արհեստն է, որի հետ կապված են բազմաթիվ ավանդություններ, այդ թվում՝ աշխարհի կործանման մասին։ Տարբեր ծեսեր են անցկացվել բրդյա թելերով, իսկ գորգերի վրա հաճախ հանգուցյալներ էին պատկերվում մինչև 20-րդ դարի սկիզբը։

Ընդհանրապես երկրագործական ժողովուրդների մոտ նախնիների պաշտամունքը ունեցել է առանձնահատուկ նշանակություն: Համարվում էր, որ հողում պառկած նախնիները պտղաբերություն են պարգևում և օգնում հարազատներին՝ ներքևից դուրս հանելոցվ երկրային պտուղները։ Այսպես, հայկական հեքիաթում ցարևիչը մտնում է հանդերձյալ աշխարհ, որտեղ հանդիպում է իր մորը, որն էլ հուշում է նրան, թե որտեղ է գտնվում Ոսկե մառանի բանալին։

Մարդիկ հավատում էին, որ նախնիների պատկերները նույն ուժն ունեին, ինչ որ ւոնեին հենց նախնիները «մյուս աշխարհում», ուստի այդ պատկերները սուրբ էին համարվում:

Օրինակ՝ 19-20-րդ դարերում Արցախում գորգ էին հյուսում մահացածների պատկերներով։ Հայտնի են Ավետիքյանց և Օհանջանյան անուններով հուշագրություններ պարունակող իրերը։ Հանգուցյալներին պատկերել են բաց աչքերով այն պահին, երբ նրանք գնում են հանդերձյալ աշխարհ։ «Ուղեկցողի» գործառույթը կատարում էր ձին, որը խորհրդանշում էր մի վիճակից մյուսին անցնելը։ Մահն ու վերածնունդը խորհրդանշող զարդանախշերով հայկական գորգերն, ըստ էության, նույն գործառույթն են կատարել, ինչ տապանաքարերը։