1919 թվականին ռուս բանաստեղծ, հրապարակախոս, թարգմանիչ և հասարակական գործիչ Սերգեյ Գորոդեցկին «Կովկասյան բառ» ամսագրում հրապարակել է «Ղարաբաղ» հոդվածը: Այս հոդվածը ուշագրավ էր իր վառ արդիականությամբ՝ ճիշտ ժամանակչին, ճիշտ տեղում:

«Յուրաքանչյուր երկիր, Յուրաքանչյուր ժողովուրդ ունի իր նվիրական հենակետերը։ Երբ ժողովրդի պատմությունը հաջողությամբ զարգանում է, այն դառնում է մշակութային և քաղաքական կյանքի կենտրոն։

Երբ ճակատագիրը հետապնդում է ազգին, այդ միջնաբերդը պաշտպանում է ազգային կյանքը, ծառայում է որպես հույսի կղզի և վերածննդի գրավական։ Սա վերջին դերն է, որը Ղարաբաղի լեռնային շրջանը խաղացել և խաղում է հայ ժողովրդի համար։

Բնությունն ինքը դրան մեծ նշանակություն տվեց։ Այստեղ՝ Կարսի և Սևանի լեռնաշխարհի շարունակություն հանդիսացող Ղարաբաղի անառիկ բարձունքներում ավելի քան երկու հազար տարի հայ ժողովուրդը դիմացել է քոչվոր ցեղերի հարձակմանը՝ պահպանելով իր մշակույթը և պաշտպանելով իր ազգային ինքնությունը։

Լինելով տնտեսապես և լեզվապես միասնական՝ Ղարաբաղը դարձել է Հայաստանի միջնաբերդը, նրա արևելյան եզրը։ Այդպես եղել է անցյալում, հիմա այդպես էլ միշտ կլինի, որովհետև Հայաստանի սիրտը՝ Արարատյան դաշտավայրը, չի կարող պաշտպանված լինել առանց Ղարաբաղի։

Հայաստանի ազգային հիշողությունը պետք է հիշի ղարաբաղցիների աղմկահարույց անունները։ Չկա այնպիսի տարածք, որտեղ նրանք իրենց բիզնեսը և տաղանդը ցույց չտան: Քաղաքականություն, գրականություն, հասարակական գործունեություն, առևտուր. այս ամենը նրանց գործունեության ասպարեզն էր։

Սա է Ղարաբաղի իմաստը Հայաստանի համար։ Անկասկած, եթե Հայաստանը կորցնի այն, ազգերի ինքնորոշման գաղափարը լրջորեն կվնասվի։ Եվ հակառակը, ունենալով Ղարաբաղ՝ Հայաստանը կստանա հզոր մշակութային ուժի հարուստ հոսք, որը, ձգտելով դեպի Հայաստանի ամայացած տարածքներ, բեղմնավորում է նրանց մշակույթով և դրանով իսկ ավարտում է Ղարաբաղի փառապանծ բազմադարյա պատմությունը»։