• Հայկական թագավորների հայտնաբերված մասունքները — 2016թ. Սեպտեմբեր

Հայ միջնադարյան հեղինակներ Փավստոս Բուզանդը և Մովսես Խորենացին գրել են, որ Պարսկաստանի Շապուր 2-րդ թագավորը, ի նշան Հայաստանի նկատմամբ իր տիրապետության, արտաշիրիմել է 4-րդ դարի հայ թագավորների ոսկորները Անի-Կամախից (որտեղ գտնվում էր Արշակունիների դինաստիայի դամբարանը) և փորձել դրանք տանել Պարսկաստան։ Երբ սպարապետ Վասակ Մամիկոնյանը հաղթեց պարսիկներին և տարավ Արշակունիների միապետերի ոսկորները, նա նրանց վերաթաղեց Աղձքում։

Միջնադարյան լեգենդը հաստատվեց, երբ հնագետները թագավորական դամբարան գտան՝ Աղձքում կրկին թաղված ոսկորներով և թագավորական արտեֆակտներով: Նրանք նաև գտել են թանկարժեք միջնադարյան ապակի, բազմաթիվ զարդեր և մետաղադրամներ: Նախկինում դա եղել է 4-րդ դարի Արշակունիների դամբարանը, թագավորական մեծ դամբարանը և բազիլիկը, որոնց մնացորդները դեռևս տեսանելի են։

• Քարաշամբում հնավայրերի պեղումներ-2016 թ. սեպտեմբեր

Հայ հնագետները մ.թ.ա 2-րդ հազարամյակից մինչև մ.թ.ա 7-րդ դարն ընկած ժամանակահատվածում օգտագործված ավելի քան 700 դամբարաններից զանգվածային գերեզման են հայտնաբերել։

Այս վայրի նախնական բացահայտումը կատարվել է 1980 թվականին, սակայն բազմաթիվ գերեզմաններ հայտնաբերվել են միայն 2009 թվականին, և միայն վերջերս պեղումները վերսկսվել են՝ հայտնաբերելով ավելի հին թաղումներ: Պեղումները ցույց են տվել, որ այստեղ թաղել են մ.թ.ա 20-ից 7-րդ դարերում գտնվող մարդկանց։

• Արցախի քարանձավներից մեկում հայտնաբերվել է 7 հազար տարեկան ատամ՝ 2016թ. նոյեմբեր

Մեծ Բրիտանիայի, ԱՄՆ-ի, Դանիայի և Հայաստանի գիտնականները, պրոֆեսոր Լևոն Եպիսկոպոսյանի ղեկավարությամբ, ուսումնասիրել են Արցախի Ազոխ գյուղի (Լեռնային Ղարաբաղ) մոտ գտնվող նախապատմական քարանձավները և հայտնաբերել տարբեր ժամանակաշրջանների եզակի արտեֆակտներ, այդ թվում՝ 7000 տարի առաջ ապրած մարդու ատամը:

Քարանձավային կլիմայի շնորհիվ ԴՆԹ-ն պահպանվել է ատամի ներսում և ուղարկվել են Դանիայի Կոպենհագենի համալսարանի գենետիկ ֆակուլտետ՝ հետազոտության համար: Այս հետազոտության արդյունքները ցույց են տվել, որ 7000 տարի առաջ մարդուն պատկանող ատամի գենետիկ բաղադրությունը իդեալական համընկնում է ժամանակակից հայերի գենետիկ կազմի հետ: