Այս ՀԱՅԸ Օսմանյան կայսեր ընկերն ու խորհրդականն էր. գիտե՞ս, թե ինչու նրան խորհուրդ տվեց դիմել ռուսներին
Հարություն ամիրա Պեզճյանը (Գազազ Արթին) եղել է օսմանյան սուլթան Մահմուդ 2-րդի (1809-1839) Մերձավոր ընկերն ու անձնական ու ֆինանսական խորհրդականը։
Հայտնի է, որ Պեզճյանը զբաղվել է մետաքսի առևտրով, ինչի համար ստացել է «Գազազ» մականունը։ Թուզյանների ընտանիքի շնորհիվ Գազազ Արթինը դարձավ Սուլթան Մահմուդ 2-րդի բակի անդամ։
Գազազ Արթինը հայ համայնքում հայտնի էր որպես խոշոր բարերար։ Նրա շնորհիվ հիմնվեցին բազմաթիվ դպրոցներ, վերանորոգվեցին հին եկեղեցիները, կառուցվեցին նոր եկեղեցիներ, բացվեցին նոր հիվանդանոցներ։
Հենց Հարություն Պեզճյանն է Կոստանդնուպոլսում հիմնել Սուրբ Փրկիչ եկեղեցին, որը մինչ օրս գործում է:
1831 թվականին Եգիպտոսի փոխանորդ Մուհամեդ Ալին ապստամբեց Օսմանյան կայսրության դեմ։ Նրա որդին՝ Իբրահիմ փաշան, մեծ զորքով ներխուժեց Սիրիա, ապա շարժվեց դեպի Փոքր Ասիա և Կոստանդնուպոլիս։ Օսմանյան բարոյալքված բանակը չկարողացավ դիմակայել թշնամու զորքերին։
Դժվար կացության մեջ Սուլթան Մահմուդը որոշեց դիմել Գազազ Արթինին։ Վերջինս առաջարկել է օգնություն խնդրել ռուսներից:
Օսմանյան կայսրության համար ճակատագրական այս փուլում, երբ Ֆրանսիան և Մեծ Բրիտանիան հեռվից հետևում էին ասիական «հիվանդ» պետության հոգեվարքին, և երբ Օսմանյան կայսրության մայրաքաղաքի անկումն անխուսափելի էր թվում, 18 նավերից և 10 000 զինվորներից բաղկացած ռուսական էսկադրան Գեներալ Օռլովի գլխավորությամբ մտավ Բոսֆոր։
Ֆրանսիան և Մեծ Բրիտանիան, որոնք շատ անհանգստացած են Ռուսաստանի հնարավոր միջամտությամբ, իրենց էսկադրաները ուղարկեցին միջերկրական ծովի թուրքական ափ: Խառնվելով հակամարտությանը՝ նրանք հասան այն բանին, որ եգիպտացիները և թուրքերը նստեցին բանակցությունների սեղանի շուրջ: Գազազ Արթինի գաղափարը աշխատեց:
Համաձայն ստորագրված համաձայնագրի՝ Եգիպտոսը լքեց Սիրիան ու Պաղեստինը և դուրս բերեց իր զորքերը Փոքր Ասիայից: Այսպիսով, Եգիպտոսը պաշտոնապես ճանաչեց Օսմանյան պետությունը, արդյունքում Մահմուդ II-ի կայսրությունը փրկվեց: