Ինչպե՞ս ՀԱՅԵՐԸ ծաղկեցրին այն վայրը, որտեղ հիմա թշնամին է ապրում. ՀՆԱԳՈՒՅՆ ժամանակներից այն կոչվում է ՀԱՅԱՍՏԱՆ
Օսմանյան կայսրությունում դեռևս կան ազգային ձգտումներով և ազգային ներուժով մարդիկ։ Փոքր Ասիայի հյուսիս-արևելյան մասում, որը սահմանակից է Ռուսաստանին, կան վեց գավառներ, որոնց բնակչության ճնշող մեծամասնությունը հայեր են։
Հերոդոտոսի ժամանակներից Ասիայի այդ հատվածը կոչվում էր Հայաստան։ Այսօրվա հայերը երեք հազար տարի առաջ ապրած մարդկանց ուղղակի ժառանգներն են։ Նրանց ծագումը այնքան հին է, որ նրանց արմատները կորչում են մշուշով ու լեգենդներով պարուրված դարերում։ Մինչ օրս պահպանվել են Հայաստանի խոշորագույն քաղաքի՝ Վանի ժայռոտ բլուրների սեպագիր տեքստերը։ Այս սեպագրերը որոշ գիտնականների թույլ են տվել նույնացնել հայկական ցեղը աստվածաշնչյան խեթերի հետ։
Հայերի մասին միայն մի բան է հայտնի. նրանք դարեր շարունակ եղել են Օսմանյան կայսրության արևելյան հատվածի ամենաքաղաքակիրթ և աշխատասեր ժողովուրդը։ Լեռներից իջնելով՝ նրանք բնակեցրել են սուլթանի բազմաթիվ կալվածքներ և կազմել խոշոր քաղաքների բնակչության մեծ տոկոսը։ Նրանք հայտնի են իրենց աշխատասիրությամբ և խելքով, միշտ վարել են ազնիվ և պարկեշտ ապրելակերպ։
Նրանք իրենց ինտելեկտով և բարոյապես այնքան էին գերազանցում թուրքերին, որ թուրքական արդյունաբերության ու բիզնեսի զգալի մասը, ի վերջո, ընկավ նրանց ձեռքը։ Հույների հետ միասին հայերը կազմում են կայսրության տնտեսական հզորությունը։ Այդ մարդիկ քրիստոնյա են դարձել 4-րդ դարում և հետևում են հայկական եկեղեցուն, որը ամենահինն է գոյություն ունեցող քրիստոնեական եկեղեցիներից։