Բջնիի Սուրբ մատուռն ու արևային ժամացույցը
Բջնի գյուղը Հայաստանի հնագույն բնակավայրերից է: Գյուղի մասին առաջին հիշատկություններից մեկը տալիս է մատենագիր Ղազար Փարպեցին, վերջինս նշում է, որ բջնեցի Աթիկ քահանան հայոց սպարապետ Վահան Մամիկոնյանի հավատարիմ զինակիցներից էր:
11-րդ դարում Բջնին եղել է պատմական Նիգ գավառի առավել զարգացած բնակավայրերից մեկը և հանդիսացել է Պահլավունիների նախարարական տան հիմնական քաղաքներից մեկը: Վերջիններիս օրոք Բջնիում կառուցվել են մի շարք նշանավոր կառույցներ, որոնց մեջ մեծ թիվ են կազմել հոգևոր կառույցները:

Ժամանակի հետ այդ հոգևոր կառույցների մեծ մասը տարբեր պատճառներով ավերվել են: 1830-ականների մեծ գաղթի արդյունքում Բջնիում հաստատված վերաբնակները վերստին սրբադասեցին գյուղի հնագույն սրբավայրերն ու դարձրին իրենց հավատքի կենտրոն:
Այդպիսի սրբավայրերից մեկն է Սուրբ Թադեոս մատուռը, որը միջնադարյան կիսավեր եկեղեցու տարածքում է հիմնված: Մատուռի արևելյան պատի վրա պահպանվել է արևային ժամացույցը։ Ներսում պահպօանվել են նաև միջնադարյան եկեղեցու խորանը:

Այստեղ պահպանվել է նաև սպիտկ քարից քանդակված խաչքարը, որը տեղացիների շրջանում առավելապես հայտնի է «Սպիտակ խաչքար» անվանումով:
Բոլոր ժամանակներում այն եղել է բջնեցիների գլխավոր սրբավայրերից մեկը և անգամ խորհրդային աթեիստական տարիներին չի կորցրել իր դերն ու նշանակությունը: