Զարնի-Պարնի համալիրը գտնվում է Լոռու մարզի Հաղպատ տաճարի անմիջական հարևանությամբ։ Տեղի բնակիչներն այդ վայրը անվանում են «Հին ամրոց»։ Հնագետների և պատմաբանների կարծիքով՝ համալիրի հուշարձանները թվագրվում են 10-րդ դարով։

Հնում այդ շինություններն ի սկզբանե ծառայել են որպես ամրոց, ավելի ճիշտ, նրանք ծառայել են որպես ամրաշինական կառույցներ թաթար-մոնղոլական ներխուժման ժամանակ և պարսկական և թուրքական արշավանքների ժամանակ։

Մինչև 2013 թվականը հայոց պատմության այդ հրաշքի մասին բազմաթիվ լեգենդներ ու առասպելներ կային, քանի որ համալիրի գտնվելու վայրը շատ քիչ էր ուսումնասիրված հնագետների կամ պատմաբանների կողմից։ 2013 թվականին Ռուբեն Մեսրոպյանը (Հետագայում այդ վայրում պեղումների և վերականգնման աշխատանքների կազմակերպիչ), որը թերահավատորեն է վերաբերվում միստիցիզմին, տեսիլք տեսավ, որտեղ հին վանականը համառորեն պահանջում էր, որ նա վերականգնի այդ վայրերի երբեմնի փառքը: Մեսրոպյանը, զուտ հետաքրքրությունից ելնելով, ընկերների հետ հետազոտել է շրջակայքը։

Խիտ թփուտներով գերաճած այս տեղանքը դժվարանցանելի էր, իսկ քարանձավային համալիրը լցված էր բազմադարյա ցեխով և բնական նստվածքներով։ Մեծ համբերությունն ու բարձր որակավորում ունեցող մասնագետների ծանր աշխատանքն անհրաժեշտ էին հայկական ճարտարապետության և պատմության այդ գոհարի վերականգնման համար։

Մեսրոպյանի և մասնագետների համատեղ աշխատանքի շնորհիվ պարզվել է, որ 11-րդ դարի վանական գիտնական Հովհաննես Իմաստասեր սարկավագն ապրել և աշխատել է Զարնի-Պարնի տարածքում: Նա եղել է միջնադարյան հայ խոշոր գիտնական, արիստոթելիզմի ավանդույթների հետևորդ և իր ժամանակի նշանավոր մտածող, որն իր հետ բազմաթիվ գիտական աշխատություններ է թողել գիտելիքի տարբեր բնագավառներում՝ պատմության, մաթեմատիկայի, տիեզերագիտության, օրացույցային տեսության, փիլիսոփայության և գեղարվեստական գրականության մեջ։

Այս համալիրը դարձել է ուխտատեղի շատերի համար: Շատ ընտանիքներ գալիս են այստեղ, որպեսզի իրենց օրն անցկացնեն, վայելեն բնության պարգևները գողտրիկ էկոլոգիական ռեստորանում, մաքրեն հոգին ու մարմինը, ստանան չփոխվող էներգիայի լիցք, վայելեն ֆանտաստիկ բնապատկերներն ու ժպտան:

Շրջապատված լինելով բնության չքնաղ տեսարաններով՝ կարծես հեքիաթի մեջ լինես: Տարեկան հազարավոր զբոսաշրջիկներ են այնտեղ այցելում, ուստի յուրաքանչյուր հայ գոնե մեկ անգամ պետք է այցելի համալիր և զգա այդ հեքիաթային էներգիան: