Հայ նշանավոր ռազմիկ Այծեմնիկը հայոց պատմության ամենահայտնի կանանցից է։ Ռազմի դաշտում կատարած բազմաթիվ սխրանքների և զինվորների հմուտ ղեկավարության համար Այծեմնիկին հաճախ անվանում են հայկական Ժաննա դ’Արկ, հաշվի չառնելով, որ Այծեմնիկը ապրել է Ֆրանսիայի ազգային հերոսուհուց երեք հարյուր տարի առաջ՝ XI դարում հին հայկական Անիում, հազար ու մի եկեղեցիներից բաղկացած հսկայական քաղաքում։

Այդ տարիների Անին հայտնի էր կանանց իրավահավասարությամբ։ Այստեղ կարող էինք գտնել կին բանկիրներ, կին վաճառականներ, կին ճարտարապետներ: Եվ նույնիսկ ռազմական գիտությամբ պատրաստված կանայք։ Այդպիսին է, օրինակ Այծեմնիկը։

12-րդ դարում Անին հերթական անգամ ենթարկվեց թշնամիների՝ Ֆադլունի էմիրի հրամանատարությամբ սելջուկների հարձակմանը։ Գեղեցկուհի Այծեմնիկը, ըստ այդ տարիների բազմաթիվ պատմիչների վկայության, 1124 թվականին ղեկավարել է քաղաքի պարիսպները պաշտպանող ջոկատներից մեկը, որը բաղկացած է եղել միայն կանանցից։

Կռվելով կատաղի կերպով՝ նա վախ է պատճառել իր թշնամիներին։ Նա ոգեշնչել է հայ զինվորներին սխրագործությունների, ապա օգնել է փրկել հայրենի Անին։

Դժբախտաբար, ինքը՝ քաջարի Այծեմնիկը, նետից հարվածից թշնամու հետ մարտերից մեկում ընկավ։ Սակայն մինչ օրս նրա անունը հայտնի է ու հիշվում է ցանկացած հայի կողմից։ Ամբողջ Հայաստանը հպարտանում է անվանի մարտիկով։

Հայ բանաստեղծները Այծեմնիկը նվիրում են բանաստեղծություններ ու պիեսներ, հայ նշանավոր նկարիչներ Փարավոն Միրզոյանն ու Վահան Ղարիբյանն իրենց կտավներում պատկերել են այս մարտիկին։